عکس | خطر تکرار زلزله مرگبار سلماس | تاثیر خشکیدن دریاچه ارومیه بر افزایش زمین‌ لرزه‌ها

به گزارش جام جم آنلاین، در چند روز اخیر زمین‌ لرزه‌های زیادی در آذربایجان غربی و شهر خوی ثبت شده است، زمین لرزه‌هایی که در این روزهای سرد زمستانی خواب و خوراک را از بسیاری از شهروندان گرفته است. چون آنها بیم ‌وقوع زمین لرزه بزرگتر‌ی را دارند.

دکتر مهدی زارع، زلزله‌شناس در گفت‌وگو با جام جم آنلاین احتمال وقوع زلزله بزرگتر در خوی را رد نمی‌کند و می‌گوید: به طور قطع نمی‌توان گفت حادثه بزرگتری در راه است. اما نمی‌توان احتمال وقوع زلزله‌ای در حد زلزله‌های قبلی و یا حتی بزرگتر را نیز نادیده گرفت.

او برای اینکه شهروندان درک درستی از شرایط خوی داشته باشند، یاد‌آور می‌شود که منطقه خوی لرزه‌خیز است و بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که این منطقه در گذشته شاهد زمین‌لرزه‌های قابل توجهی بوده است.

خطر تکرار زلزله مرگبار سلماس

پس‌لرزه‌های متعدد سبب شده که این روزها در خوی و دیگر شهرهای آذربایجان‌غربی بیشتر شهروندان از زلزله صحبت کنند و آنها که سن و سال بیشتری دارند نیز از شنیده‌های خود درباره زلزله مرگبار  سال 1309 سلماس یاد کنند، زمین لرزه‌ای که آن سال حدود دو بامداد 17 اردیبهشت اتفاق افتاد. این زلزله ‌7.2 ریشتری سبب تخریب کامل دیلمقان و روستاهای ‌منطقه ‌شد. تخمین زده می‌شود که در اثر این زلزله 2500 تا 4000 نفر جان خود را از دست داده‌اند.

این درحالی است که منطقه خوی نیز این روزها شاهد زمین لرزه‌های قابل توجهی است، برای نمونه  13 مهر و 28 دی دو زلزله ‌ 5.4 ریشتری در این منطقه ثبت شده است و شنبه گذشته نیز ‌زلزله‌ 5.9 ریشتری این منطقه را تحت تاثیر قرار داد.

به این ترتیب این پرسش مطرح می‌شود که آیا این زلزله‌ها زمین لرزه‌اصلی بوده‌اند؟ یا خطر زمین‌لرزه بزرگتری را باید جدی گرفت؟‌ دکتر زارع در این باره می‌گوید: لازم به یادآوری است که این منطقه پتانسیل رخ داد زمین لرزه بزرگ را دارد‌. مانند زمین‌لرزه سال 1309 در سلماس و یا  زلزله‌های متعدد دیگری که در اطراف دریاچه‌ارومیه ثبت شده است.

او عنوان می‌کند: به نظر می‌رسد این لرزه‌ها به دلیل گسل‌ سیه چشمه خوی است. به همین دلیل ‌ پتانسیل اینکه زلزله بزرگتری اتفاق بیفتد وجود دارد.

دکتر زارع در پاسخ به این پرسش که  چند درصد احتمال وقوع‌  زلزله بزرگتری وجود دارد؟ نیز می‌گوید: ‌هرچند احتمال وقوع زلزله بزرگتری ‌ وجود دارد. اما نمی‌توان ادعا کرد حادثه بزرگتر حتما اتفاق می‌افتد.

مرگ دریاچه ارومیه و افزایش زمین لرزه

در این بین برخی کارشناسان از تغییر شرایط دریاچه ارومیه به عنوان عاملی که می‌تواند روی گسل‌های منطقه تاثیر بگذارد، یاد می‌کنند.

مهدی زارع نیز از کارشناسانی است که چنین نظری دارند. او در گفت‌وگو با جام جم آنلاین تاکید می‌کند: در حدود 25 سال گذشته اقداماتی انجام شده که به خشکیدن دریاچه ارومیه منجر شده است. در واقع در این مدت دریاچه حدود 22‌ میلیارد متر مکعب آب را از دست داده است و برآورد می‌شود که این روزها حدود یک میلیارد مکعب آب برای دریاچه باقی‌ مانده باشد.

 او درپاسخ به این پرسش که خشکیدن دریاچه  چگونه روی گسل‌های منطقه تاثیر می‌گذارد، عنوان می‌کند: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حدود 25 سال گذشته ‌زمین ‌ حدود 10 سانتی‌متر در ناحیه دریاچه ارومیه بالا آمده، چون وزن آب در محدوده دریاچه حذف شده است.

این درحالی است که خشکیدن دریاچه به دلیل مداخلات انسانی مثل سدسازی و حفر چاه اتفاق افتاده‌ است.

 زارع درباره فاصله گسل خوی با دریاچه ارومیه نیز می‌گوید: کانون زلزله و گسل در داخل دریاچه نیست و گسلی که از خوی می‌گذرد به دریاچه ارومیه نمی‌رسد. اما بحث این است که حذف آب و تغییر محیطی به نوعی دستکاری در منطقه است ‌و‌ موجب تسریع وقوع زمین لرزه‌ها می‌شود.

آن طور که او توضیح می‌دهد مساله اینجاست که در سده‌های اخیر سابقه نداشته است که شرایط دریاچه ارومیه به این شکل باشد. به همین دلیل ‌خشک شدن دریاچه ارومیه و حذف 22 میلیارد متر مکعب آب در منطقه روی گسل‌ها‌ تاثیر می‌گذارد‌.

این درحالی است که اگر بحث تاثیر خشکاندن‌ دریاچه ارومیه بر گسل‌های منطقه را نیز در نظر نگیریم، می‌توان گفت این منطقه‌ سابقه لرزه‌خیزی  قابل توجهی دارد.

زارع ادامه می‌دهد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که زمین لرزه‌های قابل توجهی در این منطقه اتفاق افتاده و این روند ادامه خواهد داشت،‌ این درحالی است که بتازگی خشکاندن دریاچه ارومیه نیز به عنوان یک عامل انسانی در این بین تاثیر گذار شده است.

او یادآور می‌شود:‌  تحت تاثیر این عامل انسانی ‌ زمین  حدود 10 سانتی‌متر در اطراف دریاچه بالا آمده ‌ و این میزان جا به جایی در تحریک گسل‌ها موثر است و به نظر می رسد حتی‌ روی گسلی که موجب ‌ زلزله اخیر شده نیز تاثیر گذار است.

به این ترتیب نمی‌توان گفت خطر زمین لرزه در منطقه برطرف شده یا انرژی زمین تخلیه شده است، زیرا کارشناسان چنین اظهارنظرهایی را عوام فریبانه می‌دانند. هرچند هیچ کس نمی‌تواند، بطور قطع بگوید حتما زلزله بزرگتری در منطقه اتفاق خواهد افتاد. اما باید احتیاط کرد و  فراموش نکرد که ‌این منطقه سابقه زلزله‌هایی مانند سلماس را دارد؛ حدود ساعت 11 شانزدهم اردیبهشت سال 1309 ‌ زمین لرزه 5.7 ریشتری در سلماس ثبت شد و چند ساعت بعد یعنی  ساعت 2 بامداد‌  17 اردیبهشت زلزله‌ای با بزرگی 7.2 اتفاق افتاد و سبب تخریب و مرگ و میر گسترده در منطقه شد.